परिचय

प्रशासकीय कामांसाठी महाराष्ट्र राज्यात एकुण 6 महसूल विभाग असून नाशिक हा त्यापैकी एक महसूल विभाग आहे. नाशिक, धुळे, नंदुरबार, अहिल्यानगर व जळगांव या जिल्हयांचा नाशिक महसूल विभागात समावेश होतो.नाशिक महसूल विभागाचे मुख्यालय नाशिक शहारात नाशिकरोड येथे आहे. महसूल, नगरविकास, ग्रामविकास इ. शासनाच्या सर्व महत्वाच्या विभागांचे समन्वय व संनियत्रनांचे कार्य विभागीय आयुक्त कार्यालयाकडुन हाताळण्यात येते. सर्वसामान्य नागरिकांना केंद्रबिंदु मानून शासनाच्या विविध विभागांमार्फत पूरविण्यात येणाऱ्या सेवांची गुणवत्ता, कालमर्यादा, यावर पारदर्शी पध्दतीने संनियंत्रण विभागीय आयुक्त कार्यालयामार्फत केले जाते.जनतेस उपयुक्त माहिती या संकेतस्थळावरुन पुरविण्याचा आमचा मानस असून वेळोवेळी या संकेतस्थळाचे अदयावतीकरण करुन जनतेची सेवा करण्याचा आमचा प्रामाणिक प्रयत्न आहे. माहिती अद्ययावत करणे ही निरंतर अविरत चालणारी प्रक्रिया असून त्यामूळे या संकेतस्थळावर वारंवार बदल होत रहाणे अपेक्षीत आहे. सबब, आपणांमार्फत संकेतस्थळाबाबतचे सूचना व अभिप्राय कायमच स्वागतार्ह असतील.

पुनःश्च या संकेतस्थळास भेट दिल्याबद्दल आपले आभार!

नाशिक विभाग हा भारतातील महाराष्ट्र राज्याच्या सहा विभागांपैकी एक आहे आणि तो उत्तर महाराष्ट्र म्हणूनही ओळखला जातो. ऐतिहासिक खानदेश प्रदेश या विभागाच्या उत्तरी भागात, तापी नदीच्या खोऱ्यात पसरलेला आहे. नाशिक विभागाच्या पश्चिमेस कोकण विभाग आणि गुजरात राज्य, उत्तरेस मध्यप्रदेश राज्य, पूर्वेस अमरावती विभाग आणि मराठवाडा (औरंगाबाद विभाग), तर दक्षिणेस पुणे विभाग आहे. नाशिक हे या विभागातील सर्वात मोठे शहर आहे.

संक्षिप्त माहिती

वर्णन	मूल्य
क्षेत्रफळ	५७,२६८ चौ.कि.मी.
लोकसंख्या (२००१ जनगणना)	१,५७७४,०६४
साक्षरता दर	७१.०२%
सर्वात मोठे शहर (लोकसंख्या)	नाशिक
सर्वाधिक विकसित शहर	नाशिक
साक्षरतेचा सर्वाधिक दर असलेले शहर	नाशिक
सर्वात मोठे शहर (क्षेत्रफळ)	नाशिक
सिंचनाखालील क्षेत्र	८,०६० चौ.कि.मी.
मुख्य पिके	द्राक्षे, कांदा, ऊस, ज्वारी, कापूस, केळी, मिरची, गहू, तांदूळ, नागली, डाळिंब
विमानतळ	नाशिक (मुंबईसाठी उड्डाणे), गांधी नगर विमानतळ, ओझर विमानतळ, शिर्डी विमानतळ
रेल्वे स्थानके	नाशिक, मनमाड, भुसावळ, जळगाव
जिल्हे	नाशिक जिल्हा, जळगाव जिल्हा, अहिल्यानगर जिल्हा, धुळे जिल्हा, नंदुरबार जिल्हा

नाशिक विभागातील प्रशासकीय जिल्ह्यांचा इतिहास. भारताने १९४७ मध्ये स्वातंत्र्य मिळवल्यानंतर आणि महाराष्ट्र राज्याच्या स्थापनेनंतर जिल्ह्यांची नावे बदलली गेली तसेच नवीन जिल्हे निर्माण करण्यात आले.

• महत्त्वपूर्ण घटनांमध्ये नंदुरबार (आदिवासी) जिल्ह्याची निर्मिती धुळे जिल्ह्याच्या पश्चिम व उत्तरी भागांतून करण्यात आली.
• दुसरी घटना म्हणजे पूर्व खानदेश जिल्ह्याचे धुळे आणि पश्चिम खानदेश जिल्ह्याचे जळगाव असे नामकरण करण्यात आले.

• नाशिक जिल्ह्याचे विभाजन करून नवीन मालेगाव जिल्हा निर्माण करण्याचा प्रस्ताव आहे, ज्यामध्ये नाशिक जिल्ह्याच्या ईशान्य भागातील मालेगाव, नांदगाव, चांदवड, देवळा, बागलाण आणि कळवण तालुक्यांचा समावेश होईल.

• अहिल्यानगर जिल्ह्याचे विभाजन करून नवीन श्रीरामपूर जिल्हा तयार करण्याचा प्रस्ताव आहे, ज्यामध्ये अहिल्यानगर जिल्ह्याच्या उत्तर भागातील राहाता, राहुरी, श्रीरामपूर, संगमनेर, अकोले, कोपरगाव आणि नेवासा तालुक्यांचा समावेश केला जाईल.