अहिल्यानगर जिल्हा

अहिल्यानगर जिल्हा हा पश्चिम भारतातील महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. ऐतिहासिक अहिल्यानगर शहर हे जिल्ह्याचे मुख्यालय आहे. अहिल्यानगर हे मध्ययुगीन काळाच्या उत्तरार्धात (१४९६-१६३६) अहिल्यानगर सल्तनतचे केंद्र होते. हा जिल्हा साईबाबांशी संबंधित असलेल्या शिर्डी शहरासाठी ओळखला जातो. अहिल्यानगर जिल्हा नाशिक विभागाचा एक भाग आहे. अहिल्यानगर जिल्ह्याच्या शेजारी सोलापूर (आग्नेय-पूर्व), उस्मानाबाद (दक्षिण), बीड (दक्षिण), औरंगाबाद (पूर्व), नाशिक (उत्तर), ठाणे (उत्तर) आणि पुणे (दक्षिण) हे जिल्हे आहेत.

इतिहास

अहिल्यानगर जिल्हा १८१८ मध्येच निर्माण झाला असला तरी, अहिल्यानगरचा आधुनिक इतिहास १८६९ पासून सुरू झाला असे म्हटले जाऊ शकते. याच वर्षी नाशिक आणि सोलापूरचे काही भाग जे पूर्वी नगरमध्ये होते ते वेगळे झाले आणि सध्याचा नगर जिल्हा निर्माण झाला. १८१८ मध्ये तिसऱ्या अँग्लो-मराठा युद्धात मराठा संघाच्या पराभवानंतर अहिल्यानगर जिल्हा निर्माण झाला, जेव्हा पेशव्यांचे बहुतेक प्रदेश ब्रिटिश भारतात समाविष्ट झाले. १९४७ मध्ये भारताच्या स्वातंत्र्यापर्यंत, तो मुंबई राज्याचा भाग बनला आणि १९६० मध्ये महाराष्ट्राचे नवीन राज्य बनले, तोपर्यंत हा जिल्हा मुंबई प्रेसिडेन्सीच्या मध्यवर्ती विभागाचा भाग राहिला.

अर्थव्यवस्था

२००६ मध्ये पंचायती राज मंत्रालयाने अहिल्यानगरला देशातील २५० सर्वात मागास जिल्ह्यांपैकी (एकूण ६४० पैकी) एक म्हणून घोषित केले. हा महाराष्ट्रातील सध्या मागास प्रदेश अनुदान निधी कार्यक्रम (BRGF) मधून निधी मिळवणाऱ्या बारा जिल्ह्यांपैकी एक आहे.

विभाग

अहिल्यानगर जिल्ह्यात चौदा तालुके (तहसील) आहेत. हे तालुके अकोले, जामखेड, कर्जत, कोपरगाव, नगर, नेवासा, पारनेर, पाथर्डी, राहाटा, राहुरी, संगमनेर, शेवगाव, श्रीगोंदा, श्रीरामपूर आहेत.[2] जिल्ह्यात बारा विधानसभा मतदारसंघ आहेत, दोन संसदीय मतदारसंघांपैकी प्रत्येकी सहा. शिर्डी संसदीय मतदारसंघासाठी (एससी) हे आहेत: #216 अकोले (एसटी), #217 संगमनेर, #218 शिर्डी, #219 कोपरगाव, #220 श्रीरामपूर (एससी), आणि #221 नेवासा. अहिल्यानगर संसदीय मतदारसंघासाठी हे आहेत: #222 शेवगाव, #223 राहुरी, #224 पारनेर, #225 अहिल्यानगर शहर, #226 श्रीगोंदा आणि #227 कर्जत-जामखेड.

अहिल्यानगर जिल्ह्याचे विभाजन करून विद्यमान अहिल्यानगर जिल्ह्यापासून वेगळे श्रीरामपूर जिल्हा निर्माण करण्याचा प्रस्ताव आहे, ज्यामध्ये अहिल्यानगर जिल्ह्याचे उत्तरेकडील भाग, ज्यात राहाता, राहुरी, श्रीरामपूर, संगमनेर, अकोले, कोपरगाव आणि नेवासा तालुके समाविष्ट आहेत, यांचा समावेश प्रस्तावित श्रीरामपूर जिल्ह्यात करण्यात आला आहे.

राळेगाव सिद्धी हे जिल्ह्यातील एक असे गाव आहे जे पर्यावरण संवर्धनाचे एक आदर्श मानले जाते.